Author :
Abstract
Gurgum, Anadolu'da Hititlerden sonra kurulmuş Neo-Hitit kent devletlerinden biridir. Günümüz Maraş topraklarında kurulan krallığın başkenti ise Marqasti'dir. Bu isim aynı zamanda bu günkü Maraş isminin kökenidir. Kentte günümüze kadar altmış civarında heykeltraşlık örneği ele geçmiştir. Bunların çok büyük bir kısmı kabartma biçiminde mezar steli ya da Tarhunzas betimidir. İncelenen eserler ise iki heykel başı ve iki torsodur. Heykeller üzerinde yapılan çalışmalar, bunların büyük olasılıkla Gurgum krallarına ait olduğunu göstermiştir. Ayrıca, stilistik karşılaştırmalar sonucunda, bunlardan üçünün M.Ö. 9 yüzyıl ve 8. yüzyılın başına ait olması gerektiği anlaşılmıştır. Bu döneme ait Maraş örneklerinin üzerinde yoğun bir Assur etkisi görülür. Bu örnekler dışında kalan Hasancıklı Heykeli ise, çok daha önceki bir döneme ait olmalıdır. Heykel sadece Gurgum'un değil tüm Neo-Hitit heykeltraşlığının bilinen en erken serbest heykel örneği olmaya adaydır.
Keywords
Abstract
Gurgum is one of the Neo-Hittite city states established after the Hittites in Anatolia. Same time, Marqasti is the capital of the kingdom established in the land of Maras city center. This name is also the origin of Maraş name.In the city, around sixty sculptures have been unear th eddaily. A very large part of the mare burial stele or Tarhunzas reliefs. Unlike these, studied Works are two heads and two torsos in this articles. Our studies on the statues have shown that they are probably belongs to the Gurgum kings. Furthermore, as a result of stylistic comparisons, It is understood that tree of them must belong to the 9th century and the beginning of the 8th century. There is an intense Assyrianin fulence over the Maraş specimens of this period. Other than these examples, the Hasancıklı Sculpture must belong to a very earlier period. The sculpture may be the earliest example, not only Gurgum's, but also for all the Neo-Hittite in known examples.
Keywords
- Akçay, A. (2011). Arkeolojik ve Filolojik Belgeler Işığında Tabal Ülkesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Akurgal, E. (1966) The Art Of Greece-Its Origins in the Mediterranean and Near East. Art of The World. New York: Crown Publishers Inc.
- Akurgal, E. (1949). Spaethethitische Bildkunst. Ankara: Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi. Arkeoloji Enstitüsü.
- Akurgal, E. (1995). Hatti ve Hitit Uygarlıkları, İzmir: Tükelmat A.Ş.
- Akurgal, E. (2005). Anadolu Kültür Tarihi. Ankara: Tübitak Yayınları.
- Alparslan, M. (2011). Gurgum Krallığı. Arkeo Atlas Özel Koleksiyon-Tarih Öncesinden Demir Çağına Anadolu’nun Arkeoloji Atlası. 375-377.
- Aygün, Ç. Ö. (2007). Neo-Hittite Helmets and Their Depictions. SOMA: Proceedings of the XI Symposium on Mediterranean Archaeology, İstanbul Technical University, 24 and 29 April.
- Bachvarova, M.R. (2016). From Hittite to Homer- The Anatolian Background of Ancient Greek Epic. United Kingdom-Cambridge: Cambridge University Press.
- Bingöl, G. (2010). Demir Çağı’nda Anadolu’da Fırtına Tanrısı İnancı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Bryce, T. (2012). The World of the Neo-Hittite Kingdoms A Political and Military History. New York: Oxford University Press. Carter, E. (1994). Report on the Kahramanmaraş Archaeological Survey Project. Ankara: XII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 331-343. Collins, B. (2007). The Hittites and Their World. Atlanta: Society of Biblical Literature Archaeology and Biblical Studies, no: 7.
- Coşkun, İ. (2007). Hitit Sanatında Litus Tasvirleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Antakya: Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Çeçen, H. 2007. Anadolu’daki Arami Krallıkları ve Arami Kültürü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Darga, A. M. (1992). Hitit Sanatı. İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Kitapları: 56
- Dinçol, A. M. (2000). Geç Hititler. Anadolu Uygarlıkları Ansiklopedisi I , 128.
- Eker, F. (2013). Kahramanmaraş’ın Tarihi Coğrafyasına Bir Bakış. KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10 (2), 25-38.
- Gilibert, A. (2008). Syro-Hittite Monumental Art and the Archaeology of Performance: the Stone Reliefs at Carchemish and Zincirli in the Earlier First Millennium BCE, Vol: 2. Berlin: Walter de Gruyter Gmb H&Co. KG.
- Giusfredi, F. (2010). Sources for a Socio-Economic History of The Neo-Hittite States Universitatsverlag-Heidelberg, : Imprime en Allemagne Printed in Germans.
- Grayson A.K. (2002a). Assyrians Rulers of The Early First Millennium BC I (1114- 859 BC). The Royal Inscriptions of Mesopotamia Assyrian Periods. Vol 2. TorontoBuffalo-London: University of Toronto Press.
- Grayson A.K. (2002b). Assyrians Rulers of The Early First Millennium BC II ( 858-745 BC). The Royal Inscriptions of Mesopotamia Assyrian Periods Vol 3. Toronto
- Hawkins, J. D. (2000a). Corpus Of Hieroglyphıc Luwian Inscriptions, Vol. 1, Inscriptions of the Iron Age, Part 1, TextIntroduction, Karatepe, Karkamis, Tell Ahmar, Maraş, Malatya, Commagene. New York: De Gruyte.
- Hawkins, J. D. (2000b). Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscription, Inscriptions of the Iron Ages, Volume 1 Part 3. New York: De Gruyte.
- Işık, F. (1989). Batı Uygarlığının Kökeni Erken Demir çağ Doğu-Batı Kültür Sanat İlişkilerinde Anadolu. Türk Arkeoloji Dergisi 28, 1-40.
- Jacobs, B.;Messerschmidt, W. (1992). Archaologische Interpretationzu der Stele aus Maraş, Epigraphica Anatolica. E. Akurgal, R. Merkelbach, S. Şahin, H. Vetters (Ed.). Österreıchısche Akademıe Der Wıssenschaften Rheınısch-Westfälısche Akademıe Der Wıssenschaften Türk Tarih Kurumu.
- Kah-JinKuan, J. (1995). Neo-Assyrian Historical Inscriptions and Syria-Palestine. Hong Kong: Alliance Bible Seminary.
- Konyar, E. (2010). Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2010. Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Haberler (30), 26-28.
- Kavak, A. (2012). Eskiçağ’da Maraş. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Kapuci, U. (2014). Kahramanmaraş Müzesi’nden Geç Hitit Çağı’na Ait Hava Tanrısı Stellerinin Stilistik ve İkonografik Açıdan Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Orthmann, W. (1971). Untersuchungen Zur Spathethitischen Kunst. Deutschland: Rudolf Habelt Verlag Bonn.
- Öz,N.D. (2015). Yazmacılık Sanatımız İçinde Hitit Eserlerinin Yorumu. Yayınlanmamış Sanatta Yeteerlik Eser Metni. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Pınarcık, P. (2016). Geç Hitit Dönemi’nde Çukurova Bölgesi. Akron 13. Eskiçağ Yazıları 10. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. 63-99.
- Pınarcık, P., Gökce, B., Ayakan, S. (2017). Geç Hitit Dönemi Tasvir Sanatında Betimlenmiş Av Sahneleri Üzerine Bir Değerlendirme. P. Pınarcık, B. Gökce, M. S. Erkek, S. Coşgun-Kandal (Ed.). Prof. Dr. Recep Yıldırım’a Armağan içinde (s. 389-412). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları.
- Pritchard, J. (1969). Ancient Near Eastern Text-Relating to the Old Testament. Princeton-New Jersey: Princeton University Press.
- Roaf, M. (1996). Mezopotamya ve Eski Yakındoğu-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi. Z. Kılıç (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Schachner, A. (2014). Hitit Sanatının Gelişimi ve Toplumsal İşlevlerine Dair. M. Doğan-Alparslan ve M. Alparslan (Ed.). Hititler-Bir Anadolu İmparatorluğu içinde (s.534-563). İstanbul: Yapı kredi Yayınları.
- Sevin, V. (2010). Assur Resim Sanatı II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Stiebing, W. (2009). Ancient Near Eastern History and Culture. New York: by Pearson Education, Inc.
- Taşçı, F. (2011). Melid Krallığı (M.Ö. 1200-640). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kayseri: Erciyes üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Thuesen, I. (2002). The Neo-Hittite City-states. M. H. Hansen (Ed.). A Comparative Study of Six City-State Cultures: an Investigation. København: Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab. 43-55.
- Ussishkin, D. (1969). TheDate of the Neo-Hittite Enclosure in Karatepe. Anatolian Studies, Vol. 19. 121-137.
- Ürkmez, Ö. (2014). Eski Çağ'da Maraş ya da Marqašti Germanicia. KSÜ-Sosyal Bilimler Dergisi 11 (2), 67-95.
- Ürkmez, Ö. (2016). Astuwaramanza. Kahramanmaraş Ansiklopedisi. C.1: 354- 355. Kahramanmaraş: Ksu Yayınları.
- Ürkmez, Ö. (2017a). Marqaš/Maraş’ın Neo-Hitit Heykeltraşlığında Dinsel/Tanrısal Figürler. Uluslararası Sempozyum: Antikçağda Maraş. !7-18 Kasım 2017 Kahramanmaraş. (Baskıda).
- Ürkmez, Ö. (2017b). Değişen Anadolu’nun Değişmeyen Mekânı: Öteki Dünya. Gökhan Coşkun (Ed.), Anadolu, Arkeoloji, Zaman ve Mekan (s. 201-213).Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık.
